Kiedy są Andrzejki?

Andrzejki to wieczór wróżb, przypadający na noc z 29 na 30 listopada w wigilię świętego Andrzeja. Obrzędy andrzejkowe w naszym kraju mają bardzo długą tradycję, pierwsze wzmianki o nich pochodzą z szesnastego wieku!

Geneza Andrzejek jest jeszcze starsza, wiąże się z początkami kultury chrześcijańskiej i kształtowaniem kalendarza liturgicznego. Andrzejkowe tradycje związane są przekonaniem naszych przodków, że w tym okresie na ziemię wracają duchy, które mogą odsłonić przyszłość.

Jednak według tradycji w ten wieczór wróżb swoje przeznaczenie mogły poznać tylko dziewczęta. Dlatego z zabaw wykluczano mężatki oraz mężczyzn. Święty Andrzej, patron panien na wydaniu, miał im pomóc w poznaniu przyszłego męża i określeniu daty zamążpójścia. Stąd wiele dawnych wróżb andrzejkowych dotyka właśnie tematyki matrymonialnej.

Pomysłów na poznanie przyszłości było bardzo wiele. Według tradycji dziewczyna miała pościć cały dzień, a przed snem zjeść słonego śledzia. We śnie miał jej się ukazać jej przyszły wybranek. Dawnym obrzędem jest też tradycja ucinania w dzień św. Andrzeja gałązek wiśni, które następnie wstawiano do wody. Zakwitnięcie gałązki na Boże Narodzenie, oznaczało szybkie zamążpójście.

Wróżby andrzejkowe wykorzystywały też symbolikę przedmiotów: kwiat oznaczał staropanieństwo, obrączka – małżeństwo, różaniec - stan duchowny.

Podczas wieczoru wróżb korzystano też z pomocy zwierząt. Według jednej z tradycji niezamężne dziewczęta przygotowywały przysmaki, które ustawiały przed sobą na talerzach, następnie wprowadzano psa. Najszybciej za mąż miała wyjść ta panna, której potrawę wybrało zwierzę.

Jednak najpopularniejszym obrzędem andrzejkowym, który wykorzystujemy podczas wieczoru wróżb do dzisiaj, jest lanie wosku. Kiedyś używano do tego ołowiu lub cyny z ram kościelnych okien, co było symbolem trwałości związku. Przelewanie przez otwór klucza oznaczało otwarcie bramy czasu. Obecnie to tylko wesoła zabawa polegająca na odgadywaniu kształtów cienia rzucanego przez zastygły wosk.